Zawiera: Działalność i poglady społeczno-oświatowe Stefana Żeromskiego w latach 1886-1900 : Rozwój europejskiego szkolnictwa elementarnego oraz oświaty pozazkolnej w XIX w. Losy szkolnictwa na terenie Królestwa Polskiego po 1863 r. Specyfika polskiego ruchu oświatowego w Królestwie Polskim. Oswiata dla ludu, jej zakres i cele. Geneza społeczno-oświatowych zainteresowań Stefana Żeromskiego. Praca Stefana Żeromskiego w studenckim kole samokształceniowym. Udział Żeromskiego w tajnym nauczaniu. Poglądy Stefana Żeromskiego na oświatę ludu i ich konfrontacja z rzeczywistością. Działalność oświatowa Żeromskiego w Oleśnicy i Nałęczowie ; Realia społeczne w biografii literackich bohaterów Żeromskiego: Problematyka pierwszych utworów. Stosunki polityczne, ekonomiczno-społeczne i kulturalne Królestwa. Związki Stefana Żeromskiego z ideowymi dążeniami inteligencji Królestwa Polskiego. Model bohatera pozytwnego - działacza oświatowego - w twórczości literackiej Stefana Żeromskiego. Problem inteligenta w pierwszych utworach Żeromskiego ; Problematyka wychowawczo-Oświatowa w utworach Żeromskiego z lat 1891-1900 : Stanisława Brzozowska i Paweł Obarecki - przedstawiciele działaczy oświatowych w okresie pozytywizmu. Praca u podstaw w ujęciu Żeromskiego i Orzeszkowej. Antoni Paluszkiewicz - przedstawiciel pozytywistycznego kultu wiedzy. Joasia poborska - bankructwo pozytywistycznych koncepcji oświatowych. "Syzyfowe prace" - uogólniony obraz szkoły rosyjskiej w Królestwie. Wychowawcze znacznie poezji i samokształcenia. Treści i metody nauczania szkolnego. Rola korepetytora. Rola książki w wychowaniu gimnazjalistów klerykowskich. Poglady dydaktyczno-wychowawcze Stefana Żeromskiego. Wychowanie domowe. Problem społeczno-klasowej funkcji szkoły. Powieściowi przedstawiciele wykształconego proletariatu - wyraz ewolucji w poglądach oświatowych Stefana Żeromskiego ; Działalność oświatowa Stefana Żeromskiego w latach 1904-1907 ; Wydarzenia 1905 r. w twórczości literackiej Stefana Zeromskiego: Obraz nałęczowskiej działalności oświatowej Stefana Żeromskiego w utworach literackich. Poglady pisarza na rolę literatury polskiej - ich wpływ na tematykę jego twórczości. Obraz nałęczowskiej działalności oświatowej i stosunek Żeromskiego do oświaty ludu w opowiadaniu "Z odczytem". Elementy biograficzne w "Nawracaniu Judasza". Akcje oświatowe w "Nawracaniu Judasza. Szkoła elementarna w "Nawracaniu Judasza" i w "Dziejach grzechu" jako odbicie trudności przy budowie szkoły-ochrony w Nałęczowie. Budynek ochronki "Światła" i szopa w Pałubach w "Róży". Motyw muzeum regionalnego w "Dziejach grzechu" i w "Uciekła mi przepióreczka". Związki "Przepióreczki" z "Siłaczką". Bozowska a Przełęcki. Ewolucja pogladów na działalność oświatową. Kurs nauczycielski w Nałęczowiea kurs porębiański. Przełęcki - "tradycyjny" bohater literacki Żeromskiego - jego związkiz Judymem. "Przepióreczka" a regionalizm. Problem "narzędzi i sposobów" pracy oświatowej w publicystyce Stefana Żeromskiego. Ewolucja poglądów pisarza na rolę oświaty ludowej po opuszczeniu Nałęczowa.