Wydawało mi się, że o Romanie Wilhelmim wiem bardzo dużo: kilkanaście lat pomocy w przygotowaniach Dni Romana Wilhelmiego w Poznaniu, jednodniówek, które ukazywały się z tej okazji, dziesiątki spotkań, rozmów, wywiadów z przyjaciółmi, rodziną, ludźmi, którzy go znali. Spacerowałam jego poznańskimi śladami. Po przeczytaniu książki Magdy Jaros "Anioł i twardziel. Biografia Romana Wilhelmiego" wydanej przez Dom Wydawniczy Rebis okazało się jednak, że jeszcze więcej o nim nie wiem. Autorka tropi jego ślady, rozmawia z ludźmi, którzy go znali, chce poznać go jak najlepiej. Dlaczego? Bo zachwyca się nim, jak aktorem, którego kreacje się nie starzeją, ale ma do niego wiele zarzutów, jeżeli chodzi o człowieka. Chce się dowiedzieć, czy jej zdanie na jego temat jest prawdziwe, więc drąży, nie odpuszcza. Sprawdza relacje rodzinne, wyjazd do szkoły, a potem śledzi jego naukę i karierę. Pyta, jaki był jako człowiek, mąż, ojciec, facet. Świetnie się to czyta, bo rozmówcy się otwierają. Magda Jaros przygotowywała cykl wywiadów z ludźmi kultury na łamach miesięcznika "Twój Styl", ma więc doświadczenie i doskonały warsztat. Jej pytania nie są przypadkowe. Idealnie dobiera rozmówców, którzy znali go bliżej i mogą powiedzieć znacznie więcej niż tylko kilka zdawkowych zdań. Anegdoty, opowieści obnażają człowieka, dla którego życiem była scena, którego największym marzeniem była statuetka Oscara, który w życiu często odpuszczał, a na scenie nigdy. W książce znajdziemy odpowiedzi na wiele pytań i powolutku zmieniamy zdanie o Wilhelmim, choć nie do końca. Czy był mało inteligentny, nie czytał książek, bał się kobiet, a jego życiem sterowała matka? Warto przeczytać, żeby się tego dowiedzieć i wielu kolejnych faktów. Warto także dlatego, że zaglądamy za kulisy Teatru Ateneum, w którym grał 30 lat, a tam niewiele się zmieniło. Śledzimy jego karierę i wybory życiowe te dobre i te złe. Znamy go ze wspaniałych kreacji filmowych, serialowych, a niektórzy także z teatru, ale to mamy szansę zajrzeć i zobaczyć jego samego. Przy okazji tej książki spotykamy się z wieloma osobami, które doskonale znamy ze Sceny na Piętrze i nie raz rozmawialiśmy o Romanie Wilhelmim: Grażyną Barszczewską, Emilią Krakowską, Barbarą Wrzesińską, Zdzisławą i Adamem Wilhelmi, a także Janem Tycnerem. Dzięki tej biografii Roman Wilhelmi stał się człowiekiem i aktorem z krwi i kości. Do końca nie godził się ze śmiercią, wypierał raka, robił plany. Romuald Grząślewicz, prezes Fundacji sceny na piętrze Tespis, który wraz z Rafałem Pogrzebnym, dziennikarzem, przywracali pamięć o tym, że Wilhelmi poznaniakiem był, opowiadał, że: - "Romek miał w notesie zapisany termin premiery w Scenie na Piętrze, który na kilka dni przed śmiercią potwierdzał. Lubił wracać do Sceny. Wiedział, że publiczność na niego czeka, a my zrobimy wszystko, żeby miał odpowiednie warunki do pracy". Pamiętam też historię opowiadaną przez Romualda Grząślewicza, jak to Roman Wilhelmi miał ostatnią premierę w Scenie na Piętrze i prawdopodobnie był już śmiertelnie chory: kiedy nikt nie patrzył, w garderobie pozwalał sobie na chwilę słabości: siadał w kącie i był po prostu wyczerpany, ale jak tylko ktoś się pojawiał, natychmiast budził się w nim aktor i zaczynał grać człowieka w pełni sił i z niespożytą energią. I takiego go zapamiętajmy: aktora absolutnego i człowieka o wielu twarzach. Takim też jest w opowieści Magdy Jaros i jej gości. Jeszcze dwa plusy książki. Świetna okładka Zuzanny Miśko i mnóstwo zdjęć, wiele z prywatnych archiwów.